اشتباه گرفتن دو برادر دوقلو
غالبا افرادی که به تازگی با ارزهای دیجیتال آشنا شده‌اند، از کلمات توکن و کوین به عنوان مترادف استفاده می‌کنند، اما اگر شناخت کافی در این مقوله پیدا کنند، هیچگاه از این دو اصطلاح به جای یکدیگر استفاده نخواهند کرد. در ادامه این مطلب به این سوال که توکن چیست پاسخ خواهیم داد و کاربردهای توکن‌های مختلف را بیان خواهیم کرد.
کوین چیست؟
کوین یک ارز دیجیتالی است که با استفاده از تکنولوژی رمزگذاری شده تولید می‌شود و ارزش دارایی فرد را در طول زمان ذخیره می‌کند. کوین (به معنای سکه) را می‌توان معادل دیجیتالی ارزهای واقعی در نظر گرفت که بیت کوین مشهورترین آنها است.
بیت کوین مبتنی بر تکنولوژی Blockchain است که تمامیِ تراکنش‌ها در آن قابل رویت می‌باشند. در این زنجیره (Chain به معنی زنجیره است) داده‌ها بین افراد دخیل در شبکه بلاکچین به اشتراک گذاشته خواهد شد. از این‌رو شفافیت در سیستم بیت کوین بسیار بالا است و از طرف دیگر احتمال کلاهبرداری و هک کردن سیستم اصلی بیت کوین تقریبا غیرممکن است. از ویژگی‌های مشابهی که بین کوین‌ها و پول رایج کشورها وجود دارد می‌توان به چند نمونه اشاره کرد:
- تقسیم پذیرند
- انتقال پذیرند
- عرضه محدود دارند
ویژگی‌های اصلی کوین‌ها
از مشخصه‌های بارز کوین‌ها می‌توان به اتصال آنها به بلاکچین و قابلیت ارسال، دریافت و ماینینگ (استخراج) اشاره کرد. همچنین استفاده از کوین در دنیای دیجیتال مانند پول رایج کشورها در دنیای واقعی است، برحی از آنها با نوساناتی که در ارزش خود ایجاد می‌کنند، می‌توانند به عنوان یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و یا بلندمدت به آنها نگاه کرد. می‌توان گفت کوین‌ها ارزش مادی دیگری ندارند و در مجموع می‌توان به سه نوع کاربرد آنها در فضای مجازه اشاره کرد:
- مانند یک ارز معمولی، می‌توانید از کوین‌ها، ارزشی را دریافت و یا ارسال نمایید
- مانند طلا و سایر افلام ارزشمند، قابلیت ذخیره‌سازی و بالا بردن ارزش دارایی‌های افراد را دارند
- مانند یک نوع ارز می‌توان کالاها و خدمات را بر اساس آن، قیمت‌گذاری کرد
توکن چیست
برای پاسخ‌دادن به پرسش توکن چیست ابتدا بایستی تعریف اجمالی در مورد توکن ارانه کرد. کلمه توکن (Token) در لغت به آن دسته از کالاهایی ابلاغ می‌شود که مانند ارز، حواله، طلا و غیره قابل مبادله می‌بشند. اما در دنیای ارزهای دیجیتال به آن دسته از ارزهایی که خود دارای شبکه بلاکچین نمی‌باشند و به روی بلاکچین‌های دیگر مانند اتریم سوار می‌شوند تا وظیفه خود را که انتقال ارزش است انجام دهند، توکن می‌گویند.
توکن‌ها می‌توانند بیانگر سهم یک شرکت و یا دارایی‌های دیجیتال آن باشند. برای نمونه، بلیط رفتن به استادیوم یک توکن است که می‌توان در یک زمان مشخص و یک مکان خاص از آن استفاده کرد. بلیط استادیوم را نمی‌توان برای پرداخت صورت حساب رستوران پرداخت کرد. یعنی این بلیط فقط در استادیوم و برای دیدن مسابقه خاص ارزش دارد و توکن‌های دیجیتال نیز تنها برای یک پروژه خاص ارزش دارند.
خلق یک توکن بسیار آسانتر از خلق یک کوین است چرا که هیچ نیازی به ایجاد و تغییر کدهای جدید ندارد و شما تنها باید از یک الگوریتم استاندارد در یکی از پلتفرم‌ها مانند Ethereum استفاده کنید که مبتنی بر بلاکچین باشد و در چندین مرحله توکن خود را ایجاد کنید. اتریم اولین پلتفرمی بود که روش خلق توکن را بسیار ساده‌تر کرد.
برای اینکه بهتر متوجه شوید توکن چیست به مثال بعدی توجه کنید. برای مثال پروژه مشهور Golem را در نظر داشته باشید. نماد توکن این پروژه GNT نام دارد و برپایه‌ی بلاکچین اتریم طراحی شده، یعنی از خودش هیچ بلاکچین اختصاصی ندارد. اگر شما بخواهید از نرم افزار Golem استفاده کنید، ابتدا باید توکن این شرکت (GNT) را کسب کنید. برای تشخیص توکن از کوین می‌توانید در سایت coinmarketcap.com آن را جستجو کرده و مشخصات آن را مشاهده کنید.
چرا توکن خلق شد
پاسخ سوال توکن چیست می‌تواند در دل یک پرسش اساسی‌تر با عنوان چرا توکن خلق شد نهفته باشد. کاهش هزینه و تسریع زمان از دو مزیتی است که ساخت توکن نسبت به بلاکچین اختصاصی، دارد. در ابتدای مسیر، پروژه‌هایی که خواستار شروع کار خود به روی بلاکچین هستند، از کمبود بودجه و سرمایه رنج می‌برند، از این‌رو سران این پروژه‌ها خیلی سریع توکن خود را به روی یک بلاکچین مادر مانند اتریم پیاده سازی می‌کنند و با جذب سرمایه اولیه و اضافه نمودن آن به صرافی‌ها، به دارایی مورد نیاز دست پیدا می‌کنند. زین‌پس شبکه اصلی خود را راه‌اندازی کرده و پس از آن توکن‌ها را به شبکه بلاکچین خود انتقال می‌دهند. در بسیاری از موارد نیازی به ساخت بلاکچین اختصاصی دیده نمی‌شود و پروژه می‌تواند از امنیت بلاکچین مادر (میزبان) استفاده کند.
انواع توکن چیست
از مهم‌ترین توکن‌های موجود در بازار می‌توان به تتر، Dai، Aave و BAT نام برد. جالب است بدانید بیش از نیمی از ارزهای دیجیتالی که از آنها به عنوان کوین یاد می‌شوند در اصل توکن می‌باشند. در نگاه کلی‌تر، هر واحد ارزی در یک شبکه می‌تواند توکن اختصاصی همان شبکه باشد. برای مثال، اتر ارز دیجیتالیِ اختصاصی شبکه اتریوم نیز یک توکن محسوب می‌شود، اما در دنیای ارز دیجیتال اتر را یک کوین در نظر می‌گیریم.
از آنجایی که توکن به عنوان نماینده یک دارایی تایید شده مانند ارز، حواله و غیره است، در انواع مختلفی از جمله توکن‌های ارزی، توکن‌های دارایی و توکن‌های سودده وجود دارد که در ادامه به شرح برخی از آنها خواهیم پرداخت.
توکن کاربردی
با این دسته از توکن‌ها، دسترسی به کالاها و خدمات یک پروژه خاص بسیار آسانتر خواهد شد. همچنین می‌توان از این نوع توکن‌ها برای دسترسی به امتیازی ویژه مانند تخفیف یک کالا و غیره استفاده نمود. توکن‌های کاربردی توکن‌های چندمنظوره هستند و معمولا به روی بلاکچین اختصاصی اتریوم برپا می‌شوند و بر روی همان شبکه نیز قابل خرید و فروش شدن، می‌باشند. برخلاف توکن‌های ارزی، این نوع از توکن‌ها اجازه دسترسی به یک محصول خاص را به دارندگان خود می‌دهند. اغلب توکن‌ها، در دسته توکن‌های کاربردی قرار می‌گیرند.
توکن ارزی (کارنسی)
همانطور که اسم این نوع توکن مشخص است، کارکرد اصلی آن به مانند یک ارز رایج برای پرداخت و ذخیره دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این جهت، کاربرد این توکن‌ها همانند سایر ارزهای دیجیتال، نظیر بیت کوین و ریپل است.
توکن‌های امنیتی (بهادار)
با استفاده از این توکن‌ها می‌توان هم خدمات و کالاهای مورد نظر را خریداری کرد و همچنین با ذخیره کردن آنها انتظار افزایش ارزش آنها را داشت. از این‌رو کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا این توکن را به عنوان اوراق بهادار در نظر گرفته است.
توکن Governance
توکن حاکمیتی (گاورننس) یک نوع ارز دیجیتال است که دارنده می‌تواند با آن در رای‌گیری‌ها برای آینده یک سیستم یا شبکه نقش ویژه‌ای ایفا کند. برای مثال، توکن Uniswap یک توکن گاورننسی است که شخص دارنده می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های این صرافی غیرمتمرکز (Decentralized) رای دهد
توکن مثلی و غیرمثلی چیست
طبقه بندی توکن‌ها مانند هرچیز دیگری نسبی و وابسته به دید اشخاص است، با این‌حال، در بین اغلب کاربران ارزهای دیجیتال، توکن‌ها را به دو دسته مثلی (Fungible) و غیرمثلی (Non-fungible) تقسیم می‌کنند.
برای تعریف مثلی و یا غیرمثلی بودن توکن، ابتدا به مثالی که در ادامه خواهد آمد توجه کنید:
ارزهای رایج کشورها و رمزارزهایی مانند بیت کوین در دسته مثلی یا تعویض‌پذیر قرار خواهند گرفت. یورو، دلار، یوآن و ریال و هر ارز دیگری را که می‌شناسید تعویض پذیر است به این معنا که یک اسکناس یک دلاری نسبت به یک اسکناس یک دلاری دیگر از نظر ارزش کاملا با هم برابر هستند و هر دو را می‌توان با یکدیگر تعویض کرد و با استفاده از هر یک از آنها کالا و خدمات یکسانی را دریافت خواهیم کرد. هنگامی که به شخصی به دوست خود یک اسکناس یک دلاری قرض می‌دهد هرگز انتظار ندارد که همان اسکناس (دقیقا همان) را پس بگیرد.
در عوض دارایی‌های مثلی، چیزهای غیرمثلی ( غیرقابل تعویض) بسیاری دور تا دور ما را فرا گرفته‌اند. به طور عام هرچیزی که مثل آن وجود نداشته باشد، غیرمثلی در نظر گرفته می‌شود.
اگر لپ‌تاپ خود را به یکی از دوستان خود قرض دهید، انتظار دارید که پس از چند روز دقیقا همان لپ‌تاپ را از او پس بگیرید، همچنین ماشین، خانه، موبایل و حتی بلیط یک بازی نیز همگی غیرمثلی هستند.
ویژگی‌های توکن غیرمثلی
توکن‌های غیرمثلی را مانند ارزهای دیجیتال رایج (بیت کوین، اتریوم و غیره) به روی کیف پول دیجیتال خود ذخیره کرد و مالکیت آن تنها به فرد دارنده کیف پول تعلق می‌گیرد. سه ویژگی اصلی این نوع توکن‌ها که آنها را از دیگر ارزهای دیجیتال متمایز می‌سازد به شرح زیر است:
انحصاری بودن توکن: همانطور که از نامشان پیداست، این نوع از توکن‌ها منحصر به فرد می‌باشند، یعنی ویژگی‌های هریک از توکن‌های غیرمثلی با دیگری در تضاد است. برای مثال، یک دوچرخه با یک کارکردِ خاص، با یک رنگ و سایز خاص منحصر بفرد است و اگر از آن یک توکن بسازیم، توکنی با ویژگی‌های منحصر به فرد خواهد شد.
کمیاب بودن توکن: توکن‌های غیرمثلی می‌توانند تا نامحدود تعداد خلق شوند اما از آنجایی که کمیابی یکی از عناصر افزایش ارزش ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود، توسعه دهندگان توکن نیز به افزایش هرچه بیشتر کمیابی توکن خود می‌پردازند. جالب است بدانید از برخی توکن‌های غیرمثلی تنها یک عدد موجود است.
غیرقابل تقسیم شدن: برخلاف بیت کوین می‌توان آن را به یک میلیون ساتوشی تقسیم نمود و یا دلار که می‌شود آن را به صد سنت تقسیم کرد، NFTها یا توکن‌های غیرمثلی (Non-fungible Token) تنها به صورت یک واحد کامل و سالید قابلیت خرید و فروش شدن، دارند. بر فرض مثال شما نمی‌توانید یک دهم از یک توکن (برای مثال بلیط رفتن به کنسرت) را خریداری کنید.
کیف پول توکن چیست
یکی دیگر از جنبه‌های پاسخ به پرسشِ توکن چیست و چه تفاوت‌هایی با کوین دارد، نحوه ذخیره کردن آن است. در حالی که کوین‌ها را می‌توان در هر کیف پول اختصاصی ذخیره کرد، توکن‌ها اما فقط به روی کیف پول‌های بلاکچین میزبان خود ذخیره می‌شوند. برای مثال تمام توکن‌هایی که بر مبنای بلاکچین اتریوم ساخته شده‌اند را می‌توان به روی کیف‌پول‌ها و آدرس‌های اتریم ذخیره کرد. از طرف دیگر بیت کوین را نمی‌توان به روی آدرس اتریم ذخیره کنیم، چون یک کوین با بلاکچین مستقل است.
چگونگی ساخت توکن
به طور پیش‌فرض به روی هر بلاکچینی که از قراردادهای هوشمند (Smart contract) و برنامه نویسی سطح بالا استفاده می‌کند، می‌توان توکن ایجاد نمود. اتریم میزبان بیش از 83% توکن‌های موجود است و بعد از بایننس چین (Binancechain) قرار دارد. با حل معمای اصطلاح قراردادهای هوشمند می‌توان کمک قابل قبولی در مقابل سوال مطرح شده توکن چیست و چگونه به وجود آمد، ارائه داد.
منظور از قرارداد هوشمند، همان پروتکل ویژه‌ای است که برای مشارکت، تایید و اجرای مفاد یک قرارداد خاص، فعال می‌شود. قراردادهای هوشمند بدون نیاز داشتن به یک شخص ثالث دیگری، تمامی معاملات و فرآیند‌ها را به صورت تضمین شده انجام می‌دهد.
خلق یک توکن می‌تواند در کمتر از یک ساعت و با هزینه بسیار معقول انجام گیرد، اما صرفِ خلق توکن نمی‌تواند ارزشمندی آن را تضمین کند. هدف و کاربردی که در پسِ ایجاد یک توکن است، ارزش آن را تعیین می‌کند.
دخیل شدن توکن در یک پروژه کاربردی، در واقع تعیین کننده ارزش و مقبولیت آن به حساب می‌آید که بر خلاف خلق اولیه توکن، به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست. با توجه به آسانیِ تولید توکن، می‌توان گفت بیش از 90% توکن‌های موجود بی‌هدف و فاقد ارزش هستند.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد هر آنچه یک کاربر تازه ورود کرده به دنیای ارزهای دیجیتال در مورد توکن نیاز دارد، صحبت کردیم. از سوالاتی مانند توکن چیست و چگونگی ایجاد توکن شروع کردیم و به انواع توکن رسیدیم. به طور خلاصه می‌توان گفت توکن ارزدیجیتالِ غیرمستقلی است که بر بلاکچین یک پلتفرم محبوب سوار می‌شود. توکن‌ها با بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند و کدهای برنامه‌نویسی پیشرفته خلق شده که از دو مزیت اصلی (صرفه جویی در وقت و هزینه) بهره‌مند می‌باشند و در آینده رمزارزها سهیم هستند.
