تعریف استیبل کوین
با توجه به روند افزایشی استفاده از شکل جدیدی از پول که بر بستر فناوری پدید آمده است و انقلابی در نحوه تبادل ارز ایجاد کرده، شناخت و داشتن دانش کافی در مورد تمامیِ ابعاد این نوع تبادل برای افراد جامعه از اهمیت چشمگیری برخوردار شده است. رمز ارزِ با ثبات یا همان استیبل کوین (Stablecoin)، شکل نوینی از ارز دیجیتال است که از دارایی‌های سرمایه‌گذاران در مقابل نوسانات بازارهای رمز ارزها محافظت می‌کند. در ادامه به نحوه کار این نوع ارز دیجیتال بیشتر خواهیم پرداخت.
بی‌نیازی از نهادهای بانکی و حکومتی و همچنین غیرمتمرکز بودن رمز ارزها در مقابل شفافیت بالای تراکنش‌ها از ویژگی‌های مثبتی است که کار را با این ارزها (Cryptocurrency) بسیار آسان‌تر کرده است.
با ظهور ارزهای دیجیتال، امید آن می‌رود که مشکلات سیستم‌های مالی سنتی از بین بروند، اما فناوری رمز ارز و سیستم بلاکچین (Blockchain) که کمتر از دو دهه از عمر آنها نمی‌گذرد در ابتدای امر با مشکلات ریز و درشتی مواجه بودند. برای مثال، ارزش بازار سلطان ارزهای دیجیتال، بیت کوین، که تقریبا به اندازه تمامیِ رمز ارزهای دیگر سرمایه در آن نهفته است، بسیار ناچیز است، به این معنا که با خروج قابل توجهی از سرمایه، ارزش این رمز ارز هم دچار نشیب‌های قیمتی شدیدی خواهد شد.
ارزش استیبل کوین
با توجه به عمر نه چندان طولانی استیبل کوین (نزدیک به هفت سال) در بازار رمز ارزها و اختیاراتی که این نوع توکن به کاربران خود می‌دهد، باعث افزایش صعودی استفاده از آن شده است. استیبل کوین در واقع به عنوان جایگزینِ ارزهای رایج کشورها در دنیای رمز ارز پا به عرصه نهاد. این کوین‌ها (یا بهتر است بگوییم توکن‌ها) به نوعی برنامه‌ریزی می‌شوند که ارزش خود را به نسبت یک به یک در برابر ارزهای معروف که مهمترین آنها دلار آمریکا است حفظ کنند. بنابراین می‌توان گفت استیبل کوین‌ها یک نوع توکن به حساب می‌آیند که در مقابل نوسانات دلار، یورو و دیگر ارزهای رایج از خود مقاومت نشان خواهند داد.
برای مثال ارز دیجیتال تتر (Tether) که پشتوانه دلار دارد ارزش آن نیز همواره یک دلار خواهد بود. در نگاه اول اصطلاح ارز دیجیتال با قیمت پایدار ممکن است کمی غیرعادی به نظر بیاید، چرا که همین نوسانات شدید قیمت آنها است که برای افراد جالب به نظر می‌رسد. از این‌رو برای برطرف کردن همین بی‌ثابتی و نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال، استیبل کوین به وجود آمد.
انواع استیبل کوین
استیبل کوین‌ها به نوع پشتوانه‌ای که آنها را پشتیبانی می‌کند به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند که در ادامه به شرح این دو نوع رمز ارز خواهیم پرداخت.
استیبل کوین متمرکز (Fiat backed stablecoin)
می‌توان گفت ساده‌ترین شکل استیبل کوین، نوع پشتیبانی شده آن توسط پول فیات (ارز رایج کشورها) است که معمولا نسبت یک به یک (1:1) دارند. با این تفاسیر یک عدد استیبل کوین که پشتوانه دلار آمریکا داشته باشد، ارزش آن نیز یک دلار در نظر گرفته خواهد شد.
اولین استیبل کوین جهان تتر نام دارد و از محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال نیز محسوب می‌شود و نماد آن USDT است. این نوع استیبل کوین پشتوانه‌ی دلار آمریکا دارد و از این‌رو ارزش آن در اغلب مواقع برابر با یک دلار است. اما در چند سال اخیر دیده شده است که با توجه به تغییر روند‌های عرضه و تقاضا، قیمت آن نیز بین 0.97 تا 1.03 دلار شناور بوده است. ارزهای دیجیتال با قیمت ثابت متمرکز خود به سه دسته پشتوانه پول رایج (فیات)، پشتوانه کالایی و یا پشتوانه یک رمز ارز دیگر تقسیم می‌شوند.
استیبل کوین با پشتوانه کالا
طلا به عنوان یکی از مهمترین کالاهای ارزشمند توانسته است پشتوانه کوین‌های با قیمت ثابت قرار گیرد. کمیابی طلا باعث حفظ ارزش این سنگ زیبا و ارزشمند شده است و از زمان‌های دور مورد توجه انسان‌ها قرار داشته است. با ایجاد استیبل کوین‌های پشتوانه شده توسط طلا هم نیاز به حفظ فیزیکی این کالا برطرف شده و هم مشکل نوسان قیمت ارزهای دیجیتال به نحوی برطرف گشته است.
نحوه عملکرد این نوع کوین‌ها به این صورت است که شما مبلغ مورد نظر خود را برای واسطه ارسال می‌کنید، واسطه به نیابت از شما مقدار قابل مشخصی طلا خریده و آن را در خزانه معتبر نگه‌داری می‌کند و به جای تحویل دادن ِ طلا به شما، توکن و یا کوینی را در اختیار شما قرار می‌دهد که نمایانگر مالکیت شما بر آن مقدار طلا است. در هر زمان شما می‌توانید توکن را فروخته و آن را به ارز مورد نظر تبدیل کنید.
از مهمترین رمز ارزهای استیبل که از طلا به عنوان پشتوانه استفاده می‌کنند می‌توان به تترگلد tether gold، پکس گلد Pax gold و دیجیکس گلد Digix gold اشاره کرد.
معایب رمز ارزهای با پشتوانه طلا
با توجه به ثبات نسبی ارزش طلا در مقابل ارزهای دیجیتال، این سنگ گرانقیمت اما در طول سالیان نوسانات بسیار شدیدی را تجربه کرده است که این موضوع باعث برهم‌خوردگی معادلات صرافان و دارندگان این نوع رمز ارزها می‌گردد.
یکی دیگر از معایب این نوع رمز ارزها، محدودیت آنها است، به طوری که برای یک نوع از استیبل کوین با پشتوانه طلا تنها تعداد محدودی صرافی وجود دارد و این موضوع خرید و فروش مستقیم این نوع از رمز ارزها را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.
استیبل کوین با پشتوانه دیگر ارزهای دیجیتال
برای درک هرچه بهتر این موضوع به مثالی که در ادامه خواهد آمد توجه کنید. فرض کنید مقدار قابل توجهی دلار را از یکی از دوستان خود قرض گرفته اید و بعد از یک سال باید آن را پس بدهید. در این صورت باید راهی وجود داشته باشد تا مبلغ برگردانده شده به ارزش واقعی اولیه باشد و دچار کاهش و یا افزایش نشود. در این جا تعداد دلار مشخص شده را اول به استیبل کوین‌هایی که پشتوانه دلار دارند تبدیل کرده و به تعداد همان‌ها پس از یک سال بایستی دلار دریافت کنید.
در سیستم‌های غیرمتمرکز (DeFi) جهت دریافت وام، فرد متقاضی باید یک و نیم برابرِ مقدار دای (Dai) درخواستی، رمز ارز اتر یا یکی از ارزهای دیجیتال پشتیبانه شده در این سیستم را سپرده‌گذاری کند. به هنگام تسویه وام و دریافت وثیقه، کاربر موظف است مبلغی را جهت کارمزد به شبکه پرداخت کند. پس از اتمام تسویه شما با شبکه، ارز دیجیتال وثیقه شده به شما بازستانده خواهد شد و دای‌های پرداخت شده از بین می‌روند چرا که پشتوانه‌ای برای آنها وجود خارجی ندارد.
استیبل کوین غیرمتمرکز (Decentralized stablecoin)
این نوع از ارزهای دیجیتال پایدار توسط هیچ ارگان ثالثی کنترل نمی‌شوند. این به معنای بی‌پشتوانه بودن آنها نیست و در واقع پشتوانه مالی استیبل کوین‌های غیرمتمرکز یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز دیگر است. برای مثال ارز دیجیتال پایدار دای (Dai) که در یک قرارداد هوشمند (Smart contract) پلتفرم اتریوم به نام میکردائو (MakerDao) شکل گرفته است، ارزش آن همواره یک دلار امریکا است. این قرار داد هوشمند توسط اتر (ارز دیجیتال شبکه اتریم) و ارزهای دیجیتال دیگر مانند بت (BAT) پشتیبانی می‌شود. از آن‌جایی که در تثبیت ارزش دای هیچ بانک و ارگان دولتی دخالت ندارد و توسط یک سیستم غیرمتمرکز اداره می‌شود، در دسته غیرمتمرکزها قرار می‌گیرد.
کاربردهای رمز ارزهای باثبات
با وجود آن‌که عمر این نوع ارزهای دیجیتال از مرز 8 سال هم نگذشته است اما استفاده از آنها در دنیای واقعی، جایگاه ویژه‌ای را از آن خود کرده است که به مرور چند مورد از آنها می‌پردازیم:
استفاده روزانه
با خرید استیبل کوین اصطلاحا با یک تیر دو نشان خواهید زد، چرا که از آن می‌توانید به مانند پول رایج کشور استفاده کنید و هم آن که از مزیت‌های ارزهای دیجیتال نیز بهره‌مند شوید.
بعید به نظر نمی‌رسد که در آینده نه چندان دور به جای پرداخت هزینه رستوران با پول‌های فیات، از ارز دیجیتال استفاده کنیم که دقیقا همان رویایی است که طرفداران رمز ارزها در ذهن‌شان می‌پرورانند.
همچنین بدون نیاز به صرافی متمرکز می‌توانید از استیبل کوین‌ها در سرتاسر جهان استفاده کنید و خریدهای خود را با آنها انجام دهید.
شبکه همتا به همتا
برای تعریف قراردادهای هوشمند به زبان ساده‌تر می‌توان گفت؛ هرگاه پیش‌شرط‌های آنها مورد پذیرش واقع گردند، بدون نیاز به فرد یا ارگان ثالثی به صورت خودکار در شبکه بلاکچین اجرا می‌شوند. از آن‌جایی که این نوع تراکنش‌ها به صورت کاملا شفاف، غیرقابل ردیابی و برگشت ناپذیر هستند برای پرداخت وام، بدهی، اجاره و حقوق بسیار مناسب هستند. برای مثال اگر شما دارای یک بیزینس برون مرزی هستید، برای پرداخت حقوق کارمندان خود می‌توانید از ارزهای دیجیتال با قیمت ثابت استفاده کنید تا نیازی به تبدیل کردن ارزهای رایج به یکدیگر نداشته باشید.
حواله زدن در کسری از ثانیه
شما برای خرید کالا از کشورهای دیگر نیاز به حواله کردن مقدار مشخصی ارز دارید که این خود پروسه‌ای نسبتا وقت‌گیر به حساب می‌آید. از طرفی دیگر کارگردان بسیاری هستند که برای انتقال حقوق خود به خانواده‌هایشان در کشور مقصد از طریق شبکه وسترن یونیون استفاده می‌کنند که هم کمیسیون مشخصی را به عنوان کارمزد از آنها می‌ستاند و هم چندین ساعت (اگر نگوییم چند روز) این پروسه به طول خواهد انجامید. اما با استفاده رمز ارزهای باثبات و کیف پول‌های آن، کارمندان و کارگران از سرتاسر جهان در کمتر از یک دقیقه می‌توانند مبلغ مورد نظر خود را به خانواده‌هایشان ارسال کنند.
محافظت از سرمایه افراد در مقابل کاهش ارزش پول ملی
آخرین کشوری که با پدیده ابرتورم دست و پنجه نرم کرده است، کشور ونزوئلا است که در سال 2018 تورم این کشور از مرز یک میلیون درصد گذشت. مردم برای خرید ده عدد تخم مرغ مجبور بودند به اندازه یک جعبه یک در یک ارز حمل کنند. اگر سرمایه مردم ونزوئلا از همان ابتدا به شکل استیبل کوین می‌بود، با افت ارزش ملی آن کشور هیچ خطری متوجه سرمایه افراد نمی‌شد، چرا که قبل از سقوط ارزش ارز ملی تمامی دارای افراد اصطلاحا توکنیزه (Tokenization) شده و به یک ارز با قیمت ثابت تبدیل شده‌اند.
سرمایه گذاری در ارزهای باثبات
اگر شما هم از آن دسته از افرادی هستید که باید دارایی خود را به وضوح ببینید؛ آن را به طلا و یا دلار تبدیل می‌کنید تا در هنگام افول ارزش ارز ملی هیچ صدمه‌ای به دارایی شما وارد نشود، خرید انواع کوین به شما پیشنهاد نمی‌شود. اما اگر به فکر آینده خود و خانواده‌تان هستید و وجود فیزیکی آن برای شما اهمیت آنچنانی ندارد، خیلی راحت می‌توانید استیبل کوین طلا و یا دلار خریداری کنید که هم از امنیت بالاتری برخوردار است و هم در کمترین زمان می‌توان آن را به ارز فیات تبدیل کرد. با توجه به متمرکز بودن اکثر این نوع رمز ارزها (یعنی دارای یک پشتوانه‌ی متمرکز هستند) پیشنهاد می‌شود قبل از خرید از اعتبار آنها اطمینان حاصل کنید.
معایب و محدودیت‌ها
یکی از جنبه‌های مهم و تاثیر گذار بر روند استفاده از استیبل کوین‌ها، بحث اعتماد به مرکزیت و پشتوانه آنها است. برای مثال اگر سران رمز ارز تتر ادعا می‌کنند که به ازای هر توکن خریداری شده یک دلار در صندوق آنها ذخیره می‌شود تا به عنوان پشتوانه اصلی قرار گیرد، باید به این موضوع اعتماد کرد. اگر چنین اتفاقی صورت نگیرد در واقع می‌توان گفت هیچ دلاری پشتوانه تتر نخواهد بود. برای مثال اگر تمامیِ دارندگان تتر به یک باره دست به فروش تترهای خود بزنند، هیچ دلاری نیست که بتوانند کوین‌های خود را با آن مبادله کنند، این امر به کم ارزش شدن تتر در جامعه خواهد انجامید.
سخن آخر
در این مقاله به یکی از اساسی‌ترین اصطلاحات ارزهای دیجیتال یعنی استیبل کوین پرداختیم و از فواید و چگونگیِ ایجاد آن سخن گفتیم. در واقع می‌توان گفت استیبل کوین یک توکن از ارز دیجیتالی است که آن را پشتوانه می‌کند. این ارزهای دیجیتالی با ارزش ثابت به دو قسمِ متمرکز و غیر متمرکز تقسیم می‌شوند. از کالاهایی که می‌توانند به عنوان پشتوانه در شکل گیری استیبل کوین‌ها کمک کنند، سنگ‌های قیمتی مانند طلا، ارز فیاتِ با ارزش مانند دلار و همچنین یک یا چند ارز دیجیتال است که خود از ثبات قابل توجهی برخوردار هستند، می‌توان نام برد.
به کلام ساده‌تر، کوین‌های باثبات نوعی از رمز ارزها هستند که برای ثبات قیمت به دارایی‌های خارجی مانند دلار آمریکا یا طلا وابسته هستند. از استیبل کوین‌های معروف می‌توان به تتر، دیم (Diem) که کوین ویژه شرکت فیسبوک است، یو اس دی کوین (USD coin) و دای (Dai) نام برد.
